Ψυχική Ανθεκτικότητα
Η έννοια της ψυχικής ανθεκτικότητας μελετάται από την Θετική
Ψυχολογία, η οποία αντιλαμβάνεται τον άνθρωπο ως ολότητα, αναγνωρίζει και
ενισχύει τις δυνάμεις του, χωρίς ωστόσο να παραβλέπει τις αδυναμίες του. Η
ψυχική ανθεκτικότητα είναι μια δυναμική διαδικασία θετικής προσαρμογής απέναντι
στην αντιξοότητα ή το τραύμα.
Το κάθε άτομο αναπτύσσει ψυχική ανθεκτικότητα σε διαφορετικό βαθμό, ο οποίος καθορίζεται από παράγοντες επικινδυνότητας και από προστατευτικούς παράγοντες, οι οποίοι αλληλοεπιδρούν μεταξύ τους και καθορίζουν το επίπεδο ανθεκτικότητας του ατόμου.
Παράγοντες επικινδυνότητας είναι οι παράγοντες, οι οποίοι προβλέπουν αρνητικά αποτελέσματα για το άτομο και θεωρούνται οποιοιδήποτε παράγοντες θέτουν σε κίνδυνο την ομαλή εξέλιξη και την ψυχολογική επάρκεια ενός ατόμου.
Ως προστατευτικοί παράγοντες θεωρούνται εκείνοι οι οποίοι μεσολαβούν και διευκολύνουν τη θετική προσαρμογή του ατόμου στην αντιξοότητα ή δυσκολία.
Σύμφωνα με τους μελετητές της ψυχικής ανθεκτικότητας πρέπει να πληρούνται δύο προϋποθέσεις για να θεωρηθεί ένα άτομο ψυχικά ανθεκτικό:
- να ζει κάτω από στρεσογόνες και αντίξοες συνθήκες, και
- να είναι ψυχολογικά επαρκές και καλά προσαρμοσμένο παρά τη διαβίωσή του υπό αυτές τις συνθήκες
Πώς "χτίζεται" η ψυχική ανθεκτικότητα:
- Η βίωση θετικών συναισθημάτων όπως η χαρά, η ευγνωμοσύνη, η αγάπη, η γαλήνη, το ενδιαφέρον, δρα ευεργετικά για το άτομο σε ψυχολογικό, γνωστικό αλλά και σωματικό επίπεδο.
- Οι ανθρώπινες σχέσεις, φιλικές, ερωτικές, εργασιακές, συγγενικές έχουν βαρύνουσα σημασία για την ενδυνάμωση και εμψύχωση του ατόμου στις δυσκολίες της ζωής. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο άνθρωπος είναι ουσιαστικό κοινωνικό ον.
- Το να ζει το άτομο μια ζωή με νόημα είναι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας στο χτίσιμο της ψυχικής ανθεκτικότητας. Ζωή με νόημα είναι η ασχολία του ατόμου με ενδιαφέροντα και επιθυμίες που αφορούν το κοινωνικό σύνολο και την ομάδα και όχι μόνο τον εαυτό του και τις δικές του επιθυμίες.
- Τέλος, σύμφωνα με τη Θετική Ψυχολογία, σημασία έχει όχι να κάνουμε αυτό που αγαπάμε, αλλά να μάθουμε να αγαπάμε αυτό που κάνουμε.